Poèmes à voir, met etsen van Pierre Alechinsky

De ets maakt deel uit van ‘Poèmes à voir’, een kunstenaarsboek met gedichten van Jean Tardieu. Aan het kunstenaarsboek is door Pierre Alechinsky een suite van veertien etsen (waaronder een frontispice) in zwart en zwart-rood toegevoegd – bij elk gedicht een ets.

“Wanneer de auteur het gedicht zo op de pagina rangschikt dat het een echte visuele compositie vormt, zoals Jean Tardieu dat doet met de Poèmes à voir, ontstaat er een werk dat zich precies op de grens van literatuur en beeldende kunst bevindt.” Zo’n ‘gedicht om te zien’ benadert volgens Martin-Scherrer de status van in oplage vervaardigde beeldende kunst, zoals fotografie of grafiek, “aangezien het lezen van de tekst niet te scheiden is van de visuele perceptie ervan.” Het gedicht wordt als het ware aangeboden als een tekening om te lezen, en leest minder gemakkelijk dan het gedicht dat op gebruikelijke wijze wordt gepresenteerd. Daarbij is er volgens Martin-Scherrer altijd sprake van een glijdende schaal van de ‘verbale’ naar de ‘picturale’ pool. Het ‘gedicht om te zien’ “eigent zich de plastische dimensie toe, het is zijn eigen illustratie. Het deel van het zichtbare neemt toe naarmate we verder gaan op de lijn van poëtisch naar plastisch.”

‘Accompagneren’
Martin-Scherrer besteedt ook aandacht aan de samenwerking tussen dichter en beeldend kunstenaar. In het geval dat de beeldend kunstenaar de dichter ‘volgt’, zoals in Poèmes à voir, onderscheidt zij drie ‘hoofdvormen’. Als eerste noemt zij de ‘referentiële’ illustratie, waarbij het beeld, letterlijk of figuurlijk, een directe representatie geeft van de thematische inhoud van de tekst. Een tweede hoofdvorm die zij onderscheidt is de ‘interpreterende’ illustratie, waarbij de beeldend kunstenaar een stap verder gaat en door middel van zijn visualisatie de interpretatie van de tekst stuurt, te vergelijken met de musicus die een partituur vertolkt. Martin-Scherrer geeft daarvan een paar mooie voorbeelden, maar voor ons is vooral de derde vorm van belang, die zij samenvat met de term ‘accompagneren’. Daarvan is sprake “wanneer de twee werken, poëtisch en plastisch, worden samengebracht en als het ware samen bewegen, zonder dat het mogelijk is om, behalve door aanvullende informatie, de volgorde van interventie te bepalen: de schilder verwijst minder naar de tekst dan naar de affiniteit die hem verbindt met het creatieve universum van de dichter.”

Volgens Martin-Scherrer is dit wat Pierre Alechinsky heeft gedaan voor de uitgave van Poèmes à voir. Hij heeft geen poging ondernomen de poëtische inhoud te ‘vertalen’, maar geeft wel blijk daar ‘diep begrip’ voor te hebben ontwikkeld.

Moulin de Pombié
Poèmes à voir werd gedrukt in een oplage van 170 exemplaren, maar alleen van de eerste vijfendertig exemplaren werden de bijbehorende etsen gesigneerd door Alechinsky. De door Olla Art aangeboden ets is afkomstig uit deze gelimiteerde editie.
Robert en Lydie Dutrou drukten de etsen op handgeschept papier van de Moulin de Pombié, een uit 1450 stammende molen in het Franse plaatsje Cuzorn (Nouvelle-Aquitaine). Deze watermolen, waar aanvankelijk een smederij in was gevestigd en waar een eeuw later een textielvolderij aan werd toegevoegd, werd in 1741 in gebruik genomen als papiermolen. Sindsdien wordt er papier geproduceerd, dat heden ten dage wereldwijd aftrek vindt.

Informatie
Neem voor meer informatie over de ets uit Poèmes à voir of voor een bezichtigingsafspraak contact op met Olla Art: info@olla-art.com.
Meer werk van Alechinsky bij Olla Art is hier te vinden.
Lees ook onze in mei 2023 verschenen nieuwsbrief over Ivan Alechine, de zoon van Pierre Alechinsky, voor wiens boek ‘Oldies’ Alechinsky een ets maakte: ‘Ivan Alechine, de zoon van’.