Jan Nieuwenhuys wordt geboren in 1922 in Amsterdam. In de vroege oorlogsjaren bezoekt hij de Rijksacademie van Beeldende Kunsten. Hij schildert aanvankelijk hij in een naturalistische trant, maar al snel verlaat hij dit pad. In 1948 is hij – samen met zijn broer Constant – een van de oprichters van de Experimentele Groep in Holland. Eind 1948 sluit hij zich aan bij de internationale Cobrabeweging, maar verlaat deze al in de zomer van 1949.
Omstreeks deze tijd experimenteert Nieuwenhuys met surreële dierfiguren, half mens, half vis, figuren die verwant lijken aan de op de kindertekening geënte Cobrawezens. Toch is er een opmerkelijk verschil met Cobra. De visionaire wereld van Nieuwenhuys, volgepakt met mensen, vissen, boten en potige cyclopen, verraadt eerder de invloed van Joan Miró en het surrealisme dan die van Cobra.
In de jaren vijftig verandert Nieuwenhuys’ schildertrant. Tegen een achtergrond van wild geschilderde onderwaterkleuren plaatste hij grote magische figuren met zware contouren, die sterk doen denken aan niet-westerse en prehistorische kunst.
Rond 1960 raakt hij meer onder invloed van de lyrische abstractie en maakte de figuratie plaats voor grote fantomen in uitgesponnen sprookjesachtige kleurvlekken. Ook in deze werken is diezelfde wonderlijke samensmelting van surrealisme, Cobra en lyrische abstractie te zien die kenmerkend is geworden voor zijn hele oeuvre.
Nieuwenhuys overlijdt in 1986.
